NOIS, IS GIAPPONESUS (RIFLESSIONI IN LIMBA SU UN POPOLO FERITO AL CUORE DA TERREMOTO E TSUNAMI)


di Efisio Loi

In Giapponi est sutzèdiu su chi est sutzèdiu, unas dis’ a oi. Fait a ndi chistionari? Innias nanta ca dhu’ at unu pisci mannu che ispantu e malu meda. Si podit cumprendiri, est gent’ ‘e mari e, de su mari, cosa meda nd’anti ‘ogau in totu s’istoria insoru. A-i custu pisci, una divinidadi de-i cussus logus chi dhi nanta Fokushima, anca dh’iat bintu e impresonau asut’ ‘e terra in su fundu prus fundudu. Tanti’ po narriri, Fukushima, is Giapponesus dh’anti ‘onau a nomini a sa centrali chi est donendidhis prus a pensari in custa’ disi. Mamutzu, aici si tzerriat su pisci, donnia tanti’, po s’indi liberai, anca scudit de coa pesendudindi undas de mari e sciorrocus cument’ ‘e-i cussus de cida passada.

Is Giapponesus a-i custas cosas nci funt abituaus, genti meda ndi dhu at mortu de candu s’agàtanta e donnia ‘orta anti torrau a incumentzari sentza de dhui prangiri meda. Funti in mes’ ‘e mari, in pagu logu, e po si biviri, in custus tempus tenint abbisongiu de energia meda. Po s’industria chi dui tenint nci nd’iat a bolliri de petrolliu e issus non ndi dhui tenint nudha; feti a còmpora ndi podint otènniri e su ‘inari abbastat a su chi abbastada. Anti fatu unu sceberu e cun crebedhu e coru si dhu’ appoderant cun pagu duda.

Sa terra insoru, mancari pagu sigura, no’dh’anti mai lassada, e dh’anti onorada cun seriedadi e coràgiu.  Populu de mari, eus nau, chi de su mari nd’at ottentu meda de su chi dhis est srebiu cun sa pisca e is fainas chi dh’acumpangiant; e su mari fut po issus, logu de acòstiu a is atras terras mancari fessant a istrèsiu meda. Populu de grandus marineris chi anti fatu de su ‘endi e compora s’atividadi insoru  de prus importu mannu. Po milla e mill’annus de su mari e de sa terra insoru “barandilla de chelos e de mares”, nd’anti sutu lati e dh’anti torrau sanguni.

Ita ant a fari de immoi innantis? Ant a fari cument’ ‘e sempiri? pesendisindi ‘e terra, de cumenti nci dhus adi scutusu sa mala sorti e ant a sighiri a pompiari a su mari? su mari chi est intrau che un’arràbiu e ndidhis at pigau donnia cosa e-i sa vida puru?  cun cussus oghixedhus istrintus, a cillu asciutu, serius e arrispetosus cument’ ‘e sempri de sa natura e de sa forza sua? A nosu non si parit beru chi dhu’apat genti chi si ponit in fila abetendi po donnia cosa chi dhis abbisòngiada e chi non s’agatat prus che a primu.

Ndi dhu’ at pagu o nudha de-i cussus chi, arrafa arrafa e prangi prangi, si dha pìgada contras a su guvernu ca no’ dhus at avèrtius de su chi depiat sutzèdiri e de s’agiudu chi trigat a ndi lòmpiri. “Shikataganai” – nàranta – “Tantis, fait su chi ólit”. Nosu’ puru fiaus Giapponesus, una ‘orta. Candu proiat, in Bosa, anca lassaiant a prori. Immoi, candu proit ‘oleus su contributu, candu non proit, dhu ‘oleus aici etotu. Si dha pigaus cun s’unu e cun s’atru, foras chi cun nos etotu, candu s’àcua si ndi pigat sa ‘omu chi nd’eus pesau in logu anca non depiat essiri fatta.

Seus feti prangendu ca nemus si ‘onat su chi s’ispètada ma: “Custu in domu mia, no!” Boleus industrias chi funtzionint sentza pagari staria. Po s’energia chi srèbidi, calincun’atru  nci depit pensari. Cuba prena e pobidha imbriaga, cumenti nanta is Italianus. Mirai chi, dea-i cust’ala, prus Italianus de nosu’ si nd’agatanta pagusu. Ita chi faiat a si torrari, assumancu pagu pagu, Giapponesus.

Atentzioni, perou, non seu narendu chi fut mellus candu is canis s’acapiant a sartitzu e totus faianta su chi dhisi naranta a fari sentza mancu mùsciri. Est s’idea de “Autoridadi” chi si ndi fait iscostiari meda de’ is Giapponesus: po issus è nudha sa morti a fronti de su rispetu e s’ubbidientzia chi dhi tenint a s’Imperadori. Ca su “tenno” esti soberanu de is celus e donnia cosa chi de issu ndi ‘enit, depit essiri rispetada e ubbidia. Po nosu’ no’ esistit prusu custu printzìpiu, de rispetari su calledhu po sa faci de su meri, podit capitari  de avreguari su contrariu.

Nemus iat a bolliri a ndi fari tot’unu Giapponesu de nos atrus ma, in mesu de s’ordini su prus mellus e de su prus casinu mannu, ca mi parint che opari,  nd’at ari de logu, o no? Torru a narriri, acabonu mannu chi si torraiaus, assumancu pagu pagu, Giapponesus.

Aggiungi ai preferiti : Permalink.

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *