CARTELLONISTICA STRADALE BILINGUE: DA BOLOTANA A GOLOTHENE. CONTRIBUTO IN LIMBA DEL VOCABOLARISTA E LINGUISTA ILLORAESE MARIO PUDDU


di Cristoforo Puddu

Grazie alla sensibilità di numerose Amministrazioni civiche, che operano nel segno della riscoperta e valorizzazione dell’identità linguistica sarda, sono sempre più i Comuni che si stanno dotando di una cartellonistica stradale e toponomastica bilingue.

Mi ha recentemente sorpreso anche Bolotana (NU) -da illoraese goceanino e lacanarzu ho sempre pronunciato in limba ed indicato il nome del centro marghinese unicamente “Bolothene” e scritto “Bolòtana”- a cui è stato affiancato ed ufficializzato il nome sardo di Golothene. Segnalo che in antichi documenti datati 1341-1347, relativi al pagamento delle decime e conservati nella Biblioteca vaticana, il nome del paese risultava indicato Golozane o Golosane, ma sarebbe certamente interessante conoscere il percorso seguito dall’Ufficio Linguistico e Amministrazione di Bolotana per definire la “versione” sarda di Golothene.

Il vocabolarista e linguista Mario Puddu, da noi interpellato per delle delucidazioni “a proposito di toponimi”, ci conferma la sua posizione e valutazione linguistica diversificata tra limba parlata e limba scritta; inoltre “dona” una lezione estemporanea, che riportiamo di seguito nei passaggi più significativi.

Prof. Puddu esordisce con il ribadire “chi sa limba faedhada la leamus coment’est, a iscrìere est sempre una dificurtade, ca s’iscritura no est sa limba ma solu sa rapresentazione de sa limba (e tocat a bìdere comente e proite est fata in d-una manera) e no podet  fàghere a mancu de èssere in carchi misura unu pagu “ispantosa” (a mie mi ant nadu chi no apo iscritu in illoraesu ca in Alivertu(*) apo iscritu “sa bidha” e no “sa idda/idha”, e bi at de los cumprènddhere ca mai ant ischidu e ne pessadu chi tocat a ischire faedhare -e za l’ischint- ma tocat fintzas a ischire iscrìere e ischire lèzere! E istudiare puru sa limba, chentza tènnere sa presuntzione chi, sigomente faedhamus sempre in sardu, tandho de seguru no tenimus de l’istudiare!). In prus bi at sempre carchi idea… meledosa!

A propòsitu de topònimos -e goi est Bolòtana puru- bi est sempre s’idea chi su VERU nùmene fit s’antigu… Antigu cantu? Antigu cale? Ca si torramus issegus, ponimus, de chimbe séculos, chimbe séculos como sa zente de tandho teniat su presente! Pro issos fit tandho su tempus presente, candho faghiant su chi faghimus sempre! E pro issos s’antigu fit meda innanti, chi fit un’àteru tempus presente puru. E ponindhe chi apant tentu bisonzu de iscrìere depimus pessare chi ant iscritu su chi naraiant tandho, si no ant ischidu nudha de s’antigu issoro, e mancari, oe, su matessi nùmene, torrendhe issegus in su tempus l’agatamus iscritu in maneras diferentes. E cale est su Veru? E oe, si chircamus cun s’idea de su nùmene antigu = VERU sardu, coment’e chi sos de oe siemus solu pro custu fartzoz o fintos, no pessamus cantu fit presente s’antigu nostru! Tocat solu a fàghere contu chi sa limba, ca la faedhat sa zente, che a sa zente e cun sa zente càmbiat e sos de como no semus sos de tandho! Custu no cheret nàrrere chi “tutto fa brodo”! Ma custu lu depimus nàrrere prus in su cunfrontu cun àteras limbas (ca podet èssere chi siemus lendhe de àteras limbas chentza motivu, chentza bisonzu e mancari cambiendhe su sardu chi tenimus belle e bonu), ma prus pagu in raportu a su sardu de su tempus passadu . S’importante est chi si distingat, si bi at de lu distìnghere, de sas àteras limbas, zustu ca su sardu est un’àtera limba.

De seguru no mi tio ispetare unu GOLOTHENE pro unu BOLOTANA: at a èssere chi in s’antigòriu -chi l’ammentent sos de como  o chi l’apant buscadu iscritu- naraiant “GOLOTHENE”. No mi meravizat custa forma: mi narat solu -cosa chi no ischia- chi sas duas peràulas càmbiant che a Bama/Gama, Bimisone/Ghimisone, Bai/Gai, Bustare/Gustare, e gai medas àteras o, pro ammentare un’àteru topònimu, Budhusò/Gudhusò. Bonu a ischire. In cantu a su  sonu chi ant chérfidu rapresentare cun su digramma /th/ no mi meravizat nemmancu, e bastat a nàrrere chi sos Otzanesos narant Otzana (e nois namus e bidimus iscritu prus “ottanesu/Ottana”): sa chistione est chi sos duos sonos currispondhent in chimbe variante de una matessi peràula! Es.: peTA, peTZa, peTHa, peSSa, pèCIa. E de peràulas goi bi ndhe at medas àteras. Como isco chi BolòTana puru faghet goi. Bonu ischire. De seguru no mi tio ispetare unu cartellu cun iscritu GOLOTHENE (chi tiat èssere su Veru nùmene in s’idea de sos VERISTAS o mancari, cun su dòpiu cartellu, tiat èssere fintzas sa tradutzione de su… BOLOTANA “italianu”!!!). Deo, a fàghere meu, sigomente Bolòtana est ateretantu bonu e… cumpridu, lòmpidu e fintzas begru de Golòthene, tio àere iscritu Bolòtana: fit istadu fintzas prus connotu e menzus cumpresu.”

Aggiungiamo noi: è auspicabile che il doppio cartello non induca erroneamente i forestieri a leggere “Golothène” e “Bolotàna”.

 

(*)ALIVERTU Sa colonizatzione de unu pastore -Romanzu autobiogràficu-

 (Prima imprenta: Editziones Golosti, Nùgoro 1986;

 Segunda imprenta: Condaghes, Castedhu 2004.)

Alivertu est su contu de comente s’iscola italiana -nàschida e guvernada dae fora- iscontzat s’identidade e su fàghere de sos Sardos: su chi si narat “s’àtera iscola”, cussa de sa zente, de su èssere zente de su logu, de su fàghere pro sos bisonzos de sa vida in su logu.  “E no est pagu su dannu si sos Sardos amus imparadu a no ischire mancu chie semus e, pro sos bisonzos nostros, a èssere pistadores de abba.” Un’istoria cun protagonista ‘Alivertu’, bona parte de sos Sardos e cun cronista sa zente.

 

 

Aggiungi ai preferiti : Permalink.

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *